Kỹ thuật trồng cây roi cho nhiều quả và năng suất cao

Trong những khu vườn rợp bóng ở miền Tây Nam Bộ hay những mảnh vườn ven đô yên ả, cây roi – hay còn được người miền Nam trìu mến gọi là cây mận – từ lâu đã trở thành một hình ảnh quen thuộc. Không chỉ mang đến bóng mát, cây roi còn là một nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân nhờ vào khả năng ra quả nhiều, dễ chăm sóc và phù hợp với nhiều vùng đất. Tuy nhiên, để cây roi có thể phát huy hết tiềm năng, cho quả to, giòn ngọt và đạt năng suất cao, người trồng cần nắm vững những kỹ thuật trồng trọt khoa học, đồng thời kết hợp sự tỉ mỉ, kiên nhẫn trong quá trình chăm sóc.

1. Chọn giống – bước khởi đầu quyết định hiệu quả lâu dài

Việc lựa chọn giống roi tuy nghe qua tưởng chừng đơn giản, nhưng lại đóng vai trò hết sức quan trọng. Những giống roi hiện nay như roi trắng, roi đỏ, đặc biệt là giống roi An Phước – với màu sắc bắt mắt, vị ngọt thanh và khả năng thích nghi cao – thường được nhà vườn lựa chọn nhiều nhất.

Cần chọn cây giống khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng, không sâu bệnh, tốt nhất là giống chiết hoặc ghép từ cây mẹ đã cho quả ổn định. Bước khởi đầu này chính là tiền đề để cây phát triển tốt về sau.

Các giống roi

2. Thời vụ và chuẩn bị đất trồng

Ở miền Nam, cây roi có thể trồng quanh năm nhưng thời điểm lý tưởng nhất là vào đầu mùa mưa – khoảng tháng 5 đến tháng 7 – khi đất đủ ẩm và cây dễ bén rễ. Ở miền Bắc hoặc những vùng có khí hậu mát hơn, nên trồng vào các tháng 2–4 hoặc 8–10 để tránh rét hoặc mưa dầm kéo dài.

Đất trồng cần được chuẩn bị kỹ lưỡng: nên là đất thịt nhẹ, giàu hữu cơ, thoát nước tốt. Hố trồng được đào với kích thước tối thiểu 60x60x60 cm, phơi nắng 7–10 ngày trước khi bón lót bằng phân chuồng hoai mục kết hợp vôi và lân để khử trùng và tăng độ phì. Khoảng cách giữa các cây nên đảm bảo 4–5m, đủ để tán cây phát triển mà không che khuất lẫn nhau.

3. Tưới nước và cắt tỉa – nuôi dưỡng và định hình cho cây

Sau khi trồng, cây cần được tưới nước đều đặn để bén rễ. Trong mùa khô, nên tưới 2–3 ngày một lần, còn mùa mưa có thể giãn cách tùy theo độ ẩm đất. Khi cây đã trưởng thành, lượng nước vẫn cần được duy trì, đặc biệt trong thời kỳ ra hoa, đậu quả.

Bên cạnh đó, việc cắt tỉa cành là thao tác không thể thiếu. Không chỉ giúp cây thông thoáng, ít sâu bệnh, cắt tỉa còn tạo điều kiện để cây ra hoa đều, quả phát triển đồng đều hơn. Nên tạo tán theo hình chén hoặc tán tròn thấp để tiện chăm sóc và thu hoạch.

4. Bón phân – nuôi dưỡng cây đúng cách theo từng giai đoạn

Bón phân cần được thực hiện có kế hoạch, tùy theo độ tuổi và giai đoạn sinh trưởng của cây. Cây roi phát triển mạnh nếu được cung cấp đầy đủ đạm, lân, kali và các nguyên tố vi lượng như Bo, Zn, Ca.

• Giai đoạn sau trồng: dùng NPK 16-16-8 hoặc 20-20-15, chia thành nhiều đợt nhỏ.

• Khi cây ra hoa: tăng cường phân lân, giúp phân hóa mầm hoa mạnh hơn.

• Giai đoạn nuôi quả: bổ sung kali giúp quả giòn ngọt, chắc thịt hơn.

• Sau thu hoạch: bón phân hữu cơ, phân chuồng kết hợp vôi để phục hồi đất và nuôi dưỡng cây cho vụ sau.

Ngoài ra, có thể sử dụng phân bón lá bổ sung định kỳ nhằm tăng cường dinh dưỡng nhanh, đặc biệt là trong giai đoạn nuôi trái.

5. Xử lý ra hoa và đậu quả đồng loạt – bí quyết cho vườn sai trái

Một bí quyết để cây roi cho năng suất cao là xử lý ra hoa đồng loạt, giúp cây tập trung nuôi trái và thu hoạch dễ dàng. Trước khi xử lý, nhà vườn thường ngưng tưới nước trong 2–3 tuần, kết hợp bấm ngọn, siết gốc, sau đó tưới đẫm trở lại.

Việc phun các chất kích thích ra hoa như KNO₃ 0.5% hoặc paclobutrazol sẽ giúp cây phân hóa mầm hoa mạnh, nở đồng loạt. Trong thời điểm này, phun bo (H₃BO₃) sẽ tăng tỷ lệ đậu trái.

Thời kỳ cây roi ra hoa đậu quả

6. Bao quả – bước quan trọng để quả sạch và đẹp mã

Khi quả bằng đầu ngón tay cái, nhà vườn nên tiến hành bao quả bằng túi giấy hoặc bao nilon chuyên dụng có lỗ thoáng. Đây là phương pháp cực kỳ hiệu quả để ngăn chặn sâu bệnh, ruồi đục quả và các tác động xấu từ thời tiết như mưa gió, nắng gắt. Nhờ bao quả đúng thời điểm, trái roi sẽ phát triển đều, da bóng mịn, ít sẹo, nâng cao giá trị thương phẩm rõ rệt.

Bao quả roi

7. Phòng trừ sâu bệnh – bảo vệ thành quả trọn vẹn

Một số đối tượng sâu bệnh thường gây hại trên cây roi như ruồi đục quả, rầy mềm, bọ xít muỗi, nấm gây thán thư, đốm lá… đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng trái.

Cần duy trì vườn cây sạch sẽ, thông thoáng, thu gom và tiêu hủy quả rụng, lá vàng để giảm nguồn bệnh. Đồng thời, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học theo hướng dẫn, luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.

8. Thu hoạch và bảo quản – giữ trọn vị ngọt từ vườn

Khi quả roi đạt màu sắc đặc trưng, da căng bóng, vỏ hơi trong là lúc thích hợp để thu hoạch. Nên thu hoạch vào sáng sớm, dùng kéo cắt cuống để tránh dập nát. Quả roi sau khi thu hoạch nên được bảo quản nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng để giữ độ giòn và ngọt tự nhiên.

Thu hoạch quả

Kết luận

Cây roi – dù dễ trồng – nhưng nếu muốn cây cho trái ngon, đạt năng suất cao, nhà vườn không thể làm qua loa. Mỗi công đoạn, từ chọn giống, xử lý đất, bón phân, tưới nước đến bao quả, phòng sâu bệnh đều cần được thực hiện một cách bài bản, khoa học và đều đặn. Khi đó, không chỉ những trái roi chín mọng, giòn ngọt sẽ là phần thưởng, mà chính sự chăm chút ấy còn giúp người trồng thêm gắn bó, yêu quý mảnh vườn của mình hơn.